Przepisy prawne
W świetle obowiązujących przepisów podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego jest tytuł egzekucyjny zaopatrzony w klauzulę wykonalności (art. 776 kodeksu postępowania cywilnego).
Sam wniosek egzekucyjny kierowany do organu egzekucyjnego powinien spełniać wymogi określone w art. 126 kpc oraz art. 797 kpc.
Zgodnie z art. 797 kpc we wniosku egzekucyjnym należy wskazać świadczenie, które ma być spełnione oraz sposoby egzekucji. Dla ułatwienia prowadzenia egzekucji wierzyciel powinien wskazać mienie dłużnika (art. 801 kpc a contrario) np. przy egzekucji z ruchomości - wymienić ruchomości, które należy zająć oraz miejsce, w którym się one znajdują. Jeżeli wierzyciel nie jest w stanie tego uczynić Komornik wezwie dłużnika do złożenia wyjaśnień.
Organ egzekucyjny uprawniony jest do prowadzenia postępowania egzekucyjnego jedynie w granicach zawnioskowanych sposobów egzekucji, natomiast nie jest zobowiązany do prowadzenia dochodzeń mających na celu ustalenie majątku dłużnika. Taki obowiązek nałożony jest na Komornika jedynie w sprawach o egzekucję świadczeń alimentacyjnych (art. 1086 kpc) oraz przy egzekucji grzywien, kar pieniężnych, opłat sądowych i kosztów postępowania (rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2.08.1991 r. Dz.U. nr 77, poz. 339).
Jak wynika z przepisu art. 799 kpc wierzyciel może w jednym wniosku wskazać kilka sposobów egzekucji przeciwko temu samemu dłużnikowi, jednakże jest to norma adresowana do wierzyciela, natomiast zgodnie z zasadą dyspozycyjności obowiązującą w postępowaniu egzekucyjnym, komornik obowiązany jest prowadzić postępowanie egzekucyjne w zakresie wszystkich sposobów egzekucji wskazanych przez wierzyciela i jest związany treścią wniosku egzekucyjnego.
Wniosek egzekucyjny oraz treść tytułu wykonawczego wyznaczają granice działań Komornika Sądowego, a obowiązujące przepisy prawa nie dają Komornikowi Sądowemu swobody w zakresie wyboru sposobu egzekucji.
Błędnym jest ponadto powszechnie panujące przekonanie, iż komornik prowadzi w każdej sprawie dochodzenia mające na celu ustalenie majątku dłużnika, gdyż jest to zasadą jedynie przy sprawach prowadzonych z urzędu (alimenty, należności Skarbu Państwa) i właśnie w tych sprawach Komornik obowiązany jest wykorzystać dostępne środki prawne dla ustalenia majątku dłużnika.
W pozostałej kategorii spraw organ egzekucyjny realizuje jedynie wnioski wierzyciela w zakresie egzekucji z majątku przez niego wskazanego i nie ma obowiązku zwracania się do poszczególnych urzędów o wskazanie składników majątkowych dłużnika (stosowanie art. 761 kpc jest fakultatywne), gdyż w tym momencie wniosek wierzyciela o podjęcie takich działań nie jest w swej istocie wnioskiem mającym na celu wdrożenie nowych sposobów egzekucji, lecz wnioskiem zmierzającym do podjęcia przez Komornika czynności w celu wyjawienia majątku dłużnika, czyli czynności zastrzeżonych do wyłącznych kompetencji Sądu. Jednakże Komornik może zwrócić się do stosownych urzędów i organów w celu uzyskania powyższych informacji.
W sytuacji, gdy wierzyciel w wyniku prowadzonej egzekucji nie uzyskał w pełni zaspokojenia swej wierzytelności, może zwrócić się do sądu ogólnej właściwości dłużnika z wnioskiem o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku (art. 913 i n. kpc), gdyż Komornik Sądowy nie jest organem właściwym rzeczowo i funkcjonalnie do podejmowania i prowadzenia tego typu postępowania.